Περιγραφή
(Λατινική ονομασία : Crocus Sativus)
Ο κρόκος, το χρυσάφι της ελληνικής γης όπως αποκαλείται, συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες. Αποτελεί το ακριβότερο μπαχαρικό παγκοσμίως, κι αυτό εξαιτίας του τρόπου συγκομιδής του. Ο κρόκος ή ελληνική ζαφορά (saffron), όπως συνήθως λέγεται, καλλιεργείται στην Κοζάνη και ανήκει στην καλύτερη ποιότητα σαφράν στον κόσμο.
Οι κάτοικοι της περιοχής φυτεύουν τον κρόκο κάθε καλοκαίρι και όταν φθάσει το φθινόπωρο αφαιρούν με το χέρι τα πολύτιμα στίγματα του πανέμορφου λουλουδιού και τα αποξηραίνουν προσεκτικά για να γίνουν τα βαθυκόκκινα λεπτά νήματα. Χρειάζονται 50.000 περίπου στίγματα για να προκύψουν 100 γραμμ. κόκκινου κρόκου.
Ο κρόκος σήμερα διατίθεται, κατά κανόνα : 1) με τη μορφή ευλύγιστης, χαλαρής, ελαστικής και υγροσκοπικής μάζας από ολόκληρα νήματα που προέρχονται από τα αποξηραμένα στίγματα των λουλουδιών του Crocus Sativus Linneaus και 2) με τη μορφή σκόνης ύστερα από άλεσμα των κόκκινων νημάτων του.
Άρωμα και γεύση: Το διακριτικό, ιδιαίτερα σαγηνευτικό άρωμά του, είναι εύκολα αναγνωρίσιμο και σε ταξιδεύει σε άλλους τόπους και χρόνους. Γήινη γεύση που παραπέμπει σε μέλι και μόσχο με πικάντικες και ελαφρώς bitter απολήξεις.
Χρήσεις στην κουζίνα: Ο Κρόκος Κοζάνης, ως μπαχαρικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κρέμες τυριού, ζυμαρικά, ριζότο και πιάτα με θαλασσινά, σάλτσες, κοτόπουλο, ψαρόσουπες, αρνί, πατάτες, όσπρια, αλλά και τσουρέκια, κέικ, ακόμη και παγωτό δίνοντας ένα ζωηρό κίτρινο χρώμα. Η φιλοσοφία της χρησιμοποίησης του κρόκου, μοιάζει μ’ αυτήν ενός ακριβού αρώματος : χρησιμοποιείται στην ποσότητα που αναφέρεται κάθε φορά στη συνταγή, γιατί διαφορετικά αλλοιώνεται η γεύση των φαγητών. Ο κρόκος σε σκόνη προστίθεται στο φαγητό διαλυμένος σε νερό. Τα στίγματα μουλιάζουν σ’ ένα φλιτζάνι νερό 1 ώρα πριν το μαγείρεμα και προστίθεται στο φαγητό, είτε μαζί με το νερό, είτε μόνο το νερό αφού σουρωθεί.
Σε ροφήματα, όταν ο κρόκος είναι σε στίγματα, υπολογίζουμε 10-12 στίγματα για κάθε φλιτζάνι του τσαγιού ρόφημα. Όταν ο κρόκος είναι σε σκόνη χρησιμοποιούμε μισό από το φακελάκι των 0,25g για κάθε φλιτζάνι του τσαγιού. Η σκόνη δεν χρειάζεται μούλιασμα, αλλά προστίθεται κατ’ ευθείαν στα ροφήματα ή το νερό.
Συνδυάζεται με: τον γλυκάνισο, την κανέλα και το τζίντζερ. Μπορεί επίσης να συνδυαστεί με ροδόνερο, πάπρικα και μαραθόσπορο.
Θεραπευτικές Ιδιότητες: Το ελληνικό σαφράν εκτός από την νοστιμιά που χαρίζει στο φαγητό, διαθέτει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα κύρια θεραπευτικά συστατικά του είναι η πικροκροκίνη και η κροκίνη. Οι επιστήμονες έχουν επισημάνει τις αντιοξειδωτικές, αντιγηραντικές και αντικαρκινικές του ιδιότητες.
- Ανακουφίζει από το στομαχόπονο. Καταπραΰνει τους πόνους των νεφρών σε μικρές δόσεις, διεγείρει την όρεξη και κυρίως διευκολύνει την πέψη.
- Έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και ενισχύει την εγκεφαλική λειτουργία και τη μνήμη. Έχει ευεργετική δράση σε άτομα που πάσχουν από άνοια ή Αλτσχάιμερ.
- Ενισχύει την άμυνα του οργανισμού απέναντι στις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν συσχετιστεί με τη γήρανση του δέρματος, τις καρδιαγγειακές παθήσεις, την αρθρίτιδα, τον σακχαρώδη διαβήτη και με πολλά άλλα προβλήματα.
- Μειώνει τη χοληστερίνη και εμφανίζει αντιθρομβωτική δράση.
- Μειώνει την αρτηριακή πίεση.
- Βοηθά σε κρίσεις άσθματος, στο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο, στη ναυτία, στις πεπτικές διαταραχές, στις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα.
- Βελτιώνει το δέρμα από την ακμή με εξωτερική χρήση του.
- Έχει αφροδισιακές ιδιότητες. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα ότι συνδέεται με τον έρωτα και τη γονιμότητα.
